بنیانگذاران روابط عمومی :
در این مقاله به بنیانگذاران روابط عمومی در جهان و ایران پرداخته می شود
بنیانگذار و پدر روابط عمومی در جهان :
ایوي لد برت لی را اغلب به عنوان پدر روابط عمومی مدرن نامیده اند. او در این امتیاز با ادوارد برنیز مشترك است، اما لی و برنیز از حرفه اي که آنه ا در بنیانگذاري آن همکار پنداشته می شوند داراي دو تفسیر کاملاً متفاوت هستند. لی که یک روزنامه نگار روزنامه هاي نیویورك ژورنال ، ورلد ، و تایمز بود فکر می کرد هدف حرفه جدید او مطلع کردن عموم به نفع مشتریان خود و توصیه به آنها براي کسب رضایت عمومی است. برنیز به عنوان خواهرزاده زیگموند فروید از خانواده اي بود که غرق روانشناسی اجتماعی بود، علاقه بیشتري به درك و استفاده از نیروهاي اجتماعی براي مدیریت عامه به نفع مشتریان خود داشت . وي نیز در سال 1899 پس از فارغ التحصیلی به روزنامه نگاری پرداخت (هیبرت 1384 : 590-591 ؛ مؤسسه ارتباطی دانشگاه رووان 2000 )
روابط عمومى به مفهوم یک حرفه، در قرن بیستم در آمریکا به وجود آمد ، در ابتدا « دفتر تبلیغات » یا دفتر مطبوعات نامیده شد. انقلاب صنعتى و پیشرفت صنعت و فناوري منجر به ایجاد دفاتر روابط عمومى به خاطر نیاز به آگاه سازى و ایجاد برقرارى ارتباط شد. پس از آن نخستین شرکت روابط عمومى توسط لی در شهر نیویورك تأسیس شد. با آغاز قرن بیستم، فعالیت ها و راهبردهایى براى پیشبرد امور اتخاذ شد. از تغییرات اجتماعى گرفته تا سرگرمى که به عنوان بخشى از مفهوم جامع روابط عمومى به حساب می آید.
در جنگ جهانى اول با ورود آمریکا به جنگ، متخصصان روابط عمومى فعالیت هاى گسترده اى را شروع کردند، به طورى که روزنامه نیویورك تایمز، این جنگ ر ا نخستین جنگ « آژانس هاى مطبوعاتى » لقب داد . بعد از جنگ جهانى اول رونق اقتصادى در آمریکا موجب توسعه پژوهش بازار و راهبرد هاى پیچیده ترى براى آموزش مصرف کنندگان در تمیز کالاها شد. لى و برنیز و دیگران در این دوران روابط عمومى را به طور رسمی به عنوان یک شغل مطرح کردند و خود را مشاوران روابط عمومى خواندند (حبیبی، 1386 )
بنیانگذار و پدر روابط عمومی ایران
دکتر حمید نطقی به سبب تد وین و تألیف نخستین مقالات این رشته، تعریف و تبیین تعاریف و مفاهیم آن، تدریس نخستین دوره هاي روابط عمومی و سخنرانی در نخستین سمینارهاي روابط عمومی، پذیرش ریاست نخستین گروه آموزشی روابط عمومی در نظام عالی آموزشی کشور و تألیف کتاب معتبر« مدیریت روابط عمومی » به عنوان پدر و تألیف کتاب معتبر روابط عمومی ایران شناخته می شود.
دکتر نطقی در 11 شهریور سال 1289 هجري شمسی در تبریز متولد شد . وي تحصیلات ابتد ایی را در این شهر گذ رانید و سپس با خانواده خویش به شهر آستارا مهاجرت کرد و در مدرسه حکیم نظامی این شهر به ادامه تحصیل پرداخت و در همین مقطع از تحصیل با نیما یوشیج شاعر نوپرداز و بلند پایه ایران آشنا گردید.
وي سپس به تهران آمد و در دانشگاه حقوق به تحصیل پرداخت . دکتر نطقی به علت علاقه مندي به ادبیات و شعر در این دانشگاه با نشریه هاي ادبی شروع به همکاري نمود و از این طریق راه خود را به سوي ارتباط جمعی، جهان ارتباطات و در نهایت روابط عمومی آغاز کرد.
وي در اتوبیوگرافی مختصر خود چنین می نویسد:
« از دوره اي که تمایل برخی اشخاص را به پنهان کاري احساس کردم دیدم که فساد اغلب زیر این پرده آشیان می گیرد و در تاریکی شب بهترین یار و یاور راهزنان است به فضایل آنچه بعدها « شفافیت » نام گرفت بسیار اندیشیدم هر چند که در عمل کجروي هاي بسیاري بر آن عارض می شود اما « نام مدیریت روابط عمومی » را کلید حل آن مشکلات شناختم .
نخست از کتاب هاي مربوط به این حوزه چند جلدي تهیه کردم، سپس حاصل خوانده هاي خود را با آثار نیا کان و نامداران کشورمان سنجیدم و این ترکیب را سخت پسندیدم. لکن همواره نگران فسادپذیري آن بودم . با این اندیشه در هفت ، هشت سازمان خارجی بزرگ که به مطالعه و بررسی نحوه کار آنها دست یافتم عزم را جزم کردم و در جستجوي راه حلی براي تدریس و تعمیم روابط عمومی سالم و پاسخگوي نیازهاي جامعه ما و متکی به فرهنگ خود از پاي ننشستم......
در سال 1327 ، شرکت نفت ایران و انگلیس که در دنیاي بعد از جنگ جهانی دوم، گرفتار بحران هاي شدیدي شده بود چون پادزهر بعد از مرگ سهراب به فکر خانه تکانی و تغییر اساسی از جمله تأسیس روابط عمومی در این بخش افتاد و این درست با پایان تحصیلات من همزمان بود.
در زمان جنگ جهانی دوم، رئیس روابط عمومی شرکت نفت « مارشال مونتگمري » بود که به انتخاب اعضاي اولین گروه روابط عمومی نظارت داشت او تحصیلات، سابقه نویسندگی و ذوق مرا نسبت به این کار تشخیص داد و بدین گو نه با رخداد یک سلسله تصادفات، تطبیق اصول روابط عمومی براي اولین در ایران و شاید شرق میانه به عهده ما افتاد.
این دوران فرصت بی نظیري براي قرار گرفتن روابط عمومی در مدرسه «تجربه و اشتباه » بود .این مدرسه در حدود پانزده سال به طول انجامید . (خدمت در روابط عمومی شرکت نفت ).بزرگترین یار و یاور من در آن هنگام کتاب هاي حجیمی بودند که از خارج وارد می کردیم و من با ولع تمام می خواندم ... . سفر به آمریکا و پژوهش در ده ، دوازده دانشگاه معتبر آن کشور و مطالعه برنامه درسی آنها و صحبت با استادان مشهور از جمله « برنیز » در خانه اش در جوار دانشگاه هاروارد و خانم او که گویا خواهر زیگموند فروید معروف است ، فرصتی سودمند و پر خاطره بود . این همه باعث شد که ارتباطات در دل من جاي خاصی بگیرد.....
پس از تأسیس «مؤسسه عالی روزنامه نگاري و روابط عمومی» در سال 1346 از دکتر نطقی جهت مدیریت گروه روابط عمومی و تدریس درس هاي تخصصی این رشته دعوت به عمل آمد، در نتیجه وي از شرکت ملی نفت ایران جدا و کار خود را به طور تمام وقت در این مؤسسه آغاز کرد.
دکتر نطقی تا سال 1357 ، مصادف با انقلاب اسلامی، خود به عنوان رئیس گروه آموزشی روابط عمومی همچنان باقی ماند. وي پس از پیروزي انقلاب اسلامی، با توجه به حذف رشته روابط عمومی از نظام آموزشی کشور همچنان به فعالیت هاي آموزشی، پژوهشی و مشاوره اي خود با مدیران واحدهاي روابط عمومی کشور و دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد . به دنبال تلاش هاي ایشان و آقاي دکتر کاظم معتمدنژاد و همکاري و هماهنگی مسئولان آموزش عالی کشور رشته علوم
ارتباطات اجتماعی در سال 1368 دوباره در داخل دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی احیاء شد
دکتر نطقی در سال 1369 براي ادامه معالجه بیماري سختی که دچار شده بود به کشور انگلستان عزیمت نمود و پس از هشت سال در یکی از روزهاي پایانی آبان ماه 1377 پس از بازیافتن نسبی سلامت خویش به ایران بازگشت . همکاران سابق ایشان استادان، مدیران، کارشناسان، دانشجویان و همه فعالان عرصه روابط عمومی کشور که مستقیم یا غیرمستقیم از دانش وسیع و تلاش هاي صمیمانه دکتر نطقی بهره گرفته بودند، هیجدهمین نشست ماهانه علمی، تخصصی انجمن روابط عمومی ایران را براي ایشان برگزار نمودند. این بار دکتر در حالی که بر روي صندلی چرخدار قرار داشت در میان احترام و ابراز احساسات شدید علا قه مندان وارد تالار محل برگزاري شد . وي در سخنان کوتاهی چنین گفت:
« از احسا س قدر دانی و قدرشناسی همه تشکر می کنم و تا پایان عمر در کنار روابط عمومی ایران همچنان باقی خواهم ماند » ( انجمن روابط عمومی ایران ، 1387. ب )
| 
احمد اصلانی (مراد نوتّسود)